Nazewnictwo i historia

Ulica Zielona Ścieżka łączy północno-zachodni narożnik placu Kościuszki z ulicą Ściegiennego. Jej przedłużeniem dalej na zachód jest ulica Strażacka.

Nie wiadomo kiedy przejście z północnego krańca Zielonego Rynku w stronę drogi do kościoła farnego nazwano Zieloną Ścieżką. Na dość schematycznym planie Ciechanowa z 1811 r. nie jest tam wrysowana żadna ulica, podobnie jest na planie z 1816 r. (1).

Dopiero „Rejestr pomiarowy szczegółowy siedzib miasta Ciechanowa… ułożony w roku 1851 przez geometrę przysięgłego Joachima Łuszczewskiego” z dołączonym do niego planem zatytułowanym „Odrys siedzib miasta Ciechanowa”, uwzględnia Zieloną Ścieżkę, łączącą Zielony Rynek z ulicą Parafialną (obecnie Ściegiennego). Wówczas, tak jak i wiele lat później, działki przyległe do początkowego odcinka uliczki, należały do Zielonego Rynku. Sama uliczka, wówczas nawet nie zabrukowana, liczyła 23,9 pręta kwadratowego powierzchni (2). Przylegały do niej trzy działki: dwie po północnej stronie i jedna po południowej. W sumie tereny zaliczone do Zielonej Ścieżki liczyły ogółem 206 prętów kwadratowych powierzchni, z czego większość zajmowały ogrody warzywne (169,9 pręta). Tylko jedna parcela była zabudowana (3).

Należy jeszcze zwrócić uwagę, że schematyczny „Plan m. Ciechanowa z r. 1851” – dość rozpowszechniony w powojennych lokalnych opracowaniach historycznych, wykonany na podstawie wspomnianego „Rejestru…” i uwzględniający wcześniejsze plany wykazuje, że z północnego narożnika na zachód biegnie ul. Zakroczymska (!?). Jest to, wobec udostępnienia czytelnikom wspomnianej wyżej wiernej kopi oryginalnego planu, błędny zapis.

Wydaje się, że przez wiele następnych lat była to zgodnie z nazwą „zielona ścieżka” z nieliczną zabudową, a pierwsze solidne budynki stanęły tu dopiero w okresie międzywojennym.

Nazwa Zielona Ścieżka przetrwała do pierwszych lat po II wojnie światowej, po czym zmieniono ją na ul. Związku Walki Młodych (ul. Z.W.M.). Dopiero Uchwałą nr 80/XII/91 Rady Miasta Ciechanów z 30 grudnia 1991 r. przywrócono pierwotną nazwę ulicy – Zielona Ścieżka (4).

W 1997 r. z inicjatywy Stowarzyszenia Civitas Christiana podjęto nieudaną próbę zmiany nazwy ulicy na ul. Ks. Jerzego Popiełuszki (5).

 

Strona południowa – nieparzysta

Teren dawnego domu, podwórka i ogrodu przy pl. Kościuszki 12, położonych od strony ulicy Zielona Ścieżka, w połowie XIX wieku zajmowały dwie działki, obie przypisane do Zielonego Rynku, z których północna dotykała Zielonej Ścieżki. Po wojnie, a zapewne i przed wojną, była to już jedna parcela, w latach 60. i 70. XX w. odgrodzona od ulicy dość szczelnym płotem z desek. Obecnie znajduje się tu szeregowa zabudowa, będąca przedłużeniem podobnej zabudowy przy zachodniej pierzei pl. Kościuszki. Na parterze mieszczą się sklepy i punkty usługowe, a ze szczytu kompleksu budynków znajduje się wjazd na tyły domów stojących przy zachodniej pierzei placu Kościuszki.

Zielona Ścieżka 1

Pod numerem 1 mieści się salon odzieży damskiej „De Dos” i Salon Sportowy „Compeon”

Zielona Ścieżka 3

Z dwóch lokali, wiosną 2018 r. jeden stoi pusty, drugi zajmuje salon fryzjerski i kosmetyczny „Fanaberia.

Zielona Ścieżka 5

Na parterze znalazł lokum sklep firmowy Piekarni Kurpiowskiej „Serafin”.

Zielona Ścieżka 7

Ostatni lokal szeregowej zabudowy to sklep „Kern” oferujący artykuły fryzjersko-kosmetyczne.

Zielona Ścieżka 9 i 11

W połowie XIX w. wg ustaleń geometry J. Łuszczewskiego, obecny teren działek nr 9 i 11, stanowiła jedna trójkątna parcela o numerze 278, należąca do Józefa Zalewskiego. Przylegała do Zielonej Ścieżki na długości 114,75 łokcia (6), od zachodu zaś do obecnej uliczki Przelotnej na długości 72,75 łokcia,. Od południa graniczyła z działką Jakuba Nowakowskiego, należącą do Zielonego Rynku. Parcela Zalewskiego liczyła 58,6 pręta kwadratowego powierzchni. Stał na niej drewniany dom i budynek gospodarczy, a resztę gruntów zajmował ogród warzywny (46,3 pręta)  (7).

Z czasem na działce stanęły dwa domy.

Zielona Ścieżka 9

Stał tu dom, w którym mieszkał i pracował szewc Losz (8). Obecny budynek pod tym numerem ma również charakter mieszkalny.

Zielona Ścieżka 11 (d. nr 3)

Na rogu Zielonej Ścieżki i ulicy Przelotnej stał drewniany domek, postawiony zapewne w końcu XIX wieku. Być może był to dawny dom Zalewskiego. W czasie okupacji niemieckiej właścicielem posesji był Antoni Szczepankiewicz (9). Po wojnie mieszkał tam Wiśniewski, zajmujący się wyrobem trumien. Stolarnię miał w podwórzu od strony ul. Przelotnej.

Na tej działce w głębi – od strony Przelotnej dom wybudowała córka czy wnuczka Wiśniewskich – Ciarcińska (obecnie nieistniejący) (10) .

Budynki zburzono w latach 90-tych XX wieku, a na ich miejscu, tuż przy ulicy Zielona Ścieżka powstał piętrowy, murowany dom. Na parterze znajdują się lokale usługowe. Przez kilka lat funkcjonował tu sklep z odzieżą damską, w maju 2018 r. jeden lokal był do wynajęcia, w drugim mieścił się sklep dla nowożeńców. W budynku funkcjonowało też biuro rachunkowe.

Za posesją nr 3 odchodzi od Zielonej Ścieżki na południe ulica Przelotna, biegnąca do ul. Grodzkiej. Na planie Łuszczewskiego z 1851 r. określona jako do Krzyża (bez nazwy), natomiast w jego „Rejestrze Pomiarowym Szczegółowym Siedzib Miasta Ciechanowa …”, w opisie wspomnianej działki Zalewskiego jest nazwana Św. Małgorzaty. Tą ostatnią nazwę nosiła wówczas w początkowym odcinku, obecna ul. Strażacka, a wspomniana droga do Krzyża stanowiła jej naturalne przedłużenie (11).

Narożna działka, położona przy Zielonej Ścieżce, między ul. Przelotną i Ściegiennego zajmuje posesja i dom, przypisane do tej ostatniej ulicy, należące przed wojną do Żyda Weisa, który prowadził skład materiałów budowlanych.

 

Strona północna – parzysta

Początkowy odcinek prawej (północnej) strony ulicy stanowi dziś dom pod numerem 13A przypisany do placu Kościuszki. Stoi on na działce należącej w połowie XIX w. do Jana Wiśniewskiego, po II wojnie do rodziny Durajewskich.

Dalej, wg planu Łuszczewskiego z 1851 r. do Zielonej Ścieżki przylegały dwie niezabudowane działki, użytkowane jako ogrody warzywne.

Pierwsza o numerze 179½, należąca do Michała Kalinowskiego miała 94,5 pręta kwadratowego powierzchni i dotykała ulicy na długości 85,5 łokcia. Druga, należała do probostwa, zajmowała 29 prętów powierzchni i przylegała do ulicy na długości 77,5 łokcia. Granica między nimi przebiegała przez obecny budynek nr 4A, tuż przed frontem domu nr 4 (12).

Trudno ustalić, kiedy stanęły na opisanych działkach pierwsze budynki.

Po wojnie po tej stronie ul. Zielona Ścieżka czy raczej ul. ZWM stały trzy wolnostojące domy. Obecnie cała północna strona ulicy została ściśle zabudowana, tak że trudno nawet określić granice poszczególnych działek.

Początkowy odcinek prawej (północnej) strony ulicy stanowi dziś dom pod numerem 13A przypisany do placu Kościuszki. Stoi on na działce należącej po wojnie do rodziny Durajewskich.

Dalej, już przy ul. Zielona Ścieżka czy raczej ul. ZWM stały po wojnie trzy wolnostojące domy. Obecnie cała północna strona ulicy została ściśle zabudowana, tak że trudno nawet określić granice poszczególnych działek.

Zielona Ścieżka 2A

Nowy budynek pod tym numerem mieści kilka instytucji: sklep z odzieżą damską „Guini”, biuro agencji „Nieruchomości Wilanowski” oraz agencję ubezpieczeniową „Ergo Hestia”.

Zielona Ścieżka 2

Początkowo pod tym numerem stała modernistyczna willa wzniesiona w latach 30. XX wieku. W okresie okupacji niemieckiej budynek należał do Joanny Giżyńskiej (13). Po wojnie w tym domu mieszkały rodziny Naworskich i Czajków. To tu przez wiele lat funkcjonował gabinet dentystyczny Kazimierza Czajki (1916-1983).

Kazimierz Czajka pracę lekarza stomatologa rozpoczął w 1950 r. w Ciechanowie. Pracował w Ośrodku Zdrowia przy ul. Strażackiej, w Ubezpieczalni przy ul. Wyzwolenia, w Szkole Podstawowej nr 1, w kolejowej służbie zdrowia. Prowadził też prywatną praktykę dentystyczną. Przez 28 lat był radnym Miejskiej Rady Narodowej oraz Powiatowej Rady Narodowej w Ciechanowie. Był wielokrotnie odznaczany, wpisany został również do księgi zasłużonych dla województwa ciechanowskiego. W 1951 r. ożenił się z Ireną Jasińską, z którą miał troje dzieci. Zmarł nagle 15 czerwca 1983 r. w Ciechanowie, został pochowany na cmentarzu parafialnym przy ul. Płońskiej (14). Jego żona zmarła 31 marca 2019 r. w wieku 98 lat (15).

W latach 90-tych XX wieku wolno stojąca willa została wkomponowana w nową zabudowę ulicy, a jej fasada zmieniona i podzielona pomiędzy sąsiadujące domy. Na frontowej ścianie wisi tablica z napisem: W tym domu / w latach 1957 – 1983 / mieszkał i pracował / Kazimierz Czajka / lekarz dentysta i społecznik / W 30. rocznicę śmierci / Towarzystwo Miłośników Ziemi Ciechanowskiej / 15 czerwca 2013/.

            Tradycje pracy w służbie zdrowia podtrzymuje syn Kazimierza Czajki –   Jerzy – kardiolog, który tu ma swój gabinet. Przyjmuje tu pacjentów również jego żona – nefrolog Iwona Czajka oraz ginekolodzy: Halina Antoniak, Danuta Matuszewska-Koziara, Hanna Sylwesiuk-Zalewska. Wykonywane są też badania: echo serca, holter, EKG i inne. Parter budynku zajmują agencje ubezpieczeniowe: „Uniqa” i „Warta”.

Zielona Ścieżka 4

            Pod tym numerem przez wiele lat funkcjonowała w Ciechanowie szkoła muzyczna. Mieściła się w domu stojącym w ogrodzie, nieco oddalonym od ulicy. Powstała we wrześniu 1945 r. jako Miejska Szkoła Muzyczna w Ciechanowie. W 1952 r. otrzymała nazwę Państwowe Ognisko Muzyczne. Początkowo działała w baraku i różnych pomieszczeniach w kilku punktach miasta, póki nie uzyskała lokalu w budynku przy Zielonej Ścieżce. Na początku szkoła zajmowała część domu, zajęcia prowadziła tam m.in. Anna Wojnarowska, a później Józef Kamiński – kapelmistrz orkiestry straży pożarnej.  W drugiej części domu mieszkała rodzina Połowiczów. Senior pracował prawdopodobnie w Urzędzie Skarbowym, jego wnukowie byli uczniami szkoły przy Orylskiej. Po wyprowadzce tej rodziny cały budynek zajęła szkoła muzyczna (16). W przybudówce dostawionej do północnej ściany budynku znajdowało się mieszkanie woźnej – Zofii Stangrodzkiej. Stangrodzcy w przybudówce mieli kuchnię, a w głównej części budynku – pokój. Z ich mieszkania wchodziło się bezpośrednio do sekretariatu szkoły (17). W 1970 r. szkoła uzyskała status Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia i funkcjonowała tu do 1994 r., kiedy to przeniosła się na ul. Małgorzacką (18).

W domu znalazła natomiast lokum restauracja „Feniks”, która funkcjonuje do chwili obecnej.

Zielona Ścieżka 4A

Teren od frontu działki nr 4 wykupił ciechanowski inwestor Przeorek (19). Od frontu ulicy stanął kolejny, tym razem bliźniaczy dom w szeregowej zabudowie tej strony ulicy Zielona Ścieżka. Na parterze pierwszej części tej „plomby” budowlanej zajmuje oddział PZU, w drugiej części mieści się obecnie biuro „Energi” oraz salon optyczny z gabinetem okulistycznym Bartosza Kowalskiego. W budynku znalazło się też wcześniej biuro poselskie Mirosława Koźlakiewicza oraz lokum kancelarii radców prawnych: Doroty Nadratowskiej-Malinowskiej, Wojciecha Oświecińskiego i Rafała Szwejkowskiego. Pod budynkiem, w sąsiedztwie następnego domu znajduje się wjazd do restauracji „Feniks”.

Zielona Ścieżka 6

Wolnostojący dom na końcu prawej strony ulicy zajmował przed wojną i tuż po wojnie Edward Buczek, który prowadził zakład fotograficzny. Nie wiadomo tylko, czy był wówczas jedynym lokatorem budynku. (Więcej zob. wpis: Edward Buczek – ciechanowski fotograf – http://ciechanowskienotatki.pl/edward-buczek-ciechanowski-fotograf/)

Dom przy Zielonej Ścieżce 6 jest powszechnie określany jako należący po wojnie do rodziny Wiśniewskich. Mieszkał w nim także Tadeusz Grela z rodziną, pracownik PSS Społem (20). W ostatnich latach parter domu nr 6 ma również charakter usługowy i od niedawna znajduje się tu Gabinet Rozwoju Osobistego stosujący neurotechnologię w diagnostyce i terapii.

Przypisy:

Informacje współczesne dotyczące lokali usługowych podane wg stanu na połowę 2018 r.

(1) AGAD. Plan ręczny Miasta Ciechanowa podany przez Burmistrza tegoż miasta […], 1811 r.; AGAD. Plan Miasta Ciechanowa Mający służyć do Projektu przeniesienia Żydów w oddzielne Rewiry. – 1816. – Sygn. KRSW Vol. 4218 (W: Bartoszewicz A., Bartoszewicz H.: Kartografia miast Mazowsza i ziemi dobrzyńskiej do końca XIX wieku. – Pułtusk, 2006, s. 181)

(2) 1 pręt kwadratowy = 18,66 m²

(3) Kęsik G.: Joachima Łuszczewskiego plan i rejestr pomiarowy siedzib miasta Ciechanowa z 1851 r. – Warszawa; Ciechanów, 2019. [Rejestr Pomiarowy Szczegółowy Siedzib Miasta Ciechanowa położonego w Gubernii Płockiej Powiecie Przasnyskim obrachowany i ułożony roku 1851 przez Jeometrę przysięgłego Joachima Łuszczewskiego. – przechowywany jest obecnie w Archiwum Państwowym w Płocku. Sygn. 613. Komisja Wojewódzka Płocka, 1816-1866. Udostępnił go czytelnikom, dołączając, kompatybilny z nim, odnaleziony przed kilku laty w Archiwum Państwowym w Petersburgu, jedyny zachowany (z trzech istniejących) „Odrys siedzib miasta Ciechanowa” Grzegorz Kęsik w/w książce]

(4) Obywatele Miasta Ciechanowa. – Gazeta Samorządu Miasta Ciechanów, 1992, nr 6, s. 2

(5) MSZ: Jest tyle nowych ulic. – Gazeta Na Mazowszu, 1997, nr 298, s. 2

(6) 1 łokieć nowopolski = 57,6 cm

(7) Kęsik G. Op. cit., s. 73 oraz „Odrys siedzib miasta Ciechanowa”

(8) Relacja Jolanty Czerwińskiej, 12 II 2016 r. ; Relacja Andrzeja Piotrowskiego, 24 kwietnia 2018 r.

(9)  http://www.architektura-ciechanowa.pl/nr-31.html, dostęp 15 marca 2018 r. ;  Relacja Andrzeja Piotrowskiego, 24 kwietnia 2018 r.

(10) Relacja Jolanty Czerwińskiej, 12 II 2016 r.

(11), (12) Kęsik G. Op. cit.

(13) http://www.architektura-ciechanowa.pl/nr-21.html; dostęp 15 III 2018)

(14) Borkowski A.: Ciechanowscy medycy. – Ciechanów, 1995, s.32-33

(15) https://ciechanowinaczej.pl/nekrologi ; dostęp 4 IV 2019 r.

(16) Relacja Andrzeja Piotrowskiego, 24 kwietnia 2018 r

(17) Relacja Ewy Stangrodzkiej, 4 IV 2019 r.

(18) Relacja Andrzeja Piotrowskiego, 24 kwietnia 2018 r.

(19), (20) Spacerkiem po Ciechanowie – ulica Zielona Ścieżka i Strażacka – spotkanie w Powiatowej Bibliotece Publicznej w Ciechanowie, 3 IV 2019 r. – informacja od uczestników. Zob. http://pbpciechanow.pl/pl/aktualnoci/spacerkiem-po-ciechanowie/item/418-spacerkiem-po-ciechanowie-spotkanie-vii.html