Dzisiejsza ulica Mickiewicza zaczyna się od styku ulic: Warszawskiej i 11 Listopada i biegnie w kierunku ulicy Płońskiej, kończąc się na styku ulicy Grodzkiej i Płońskiej. Swoją pierwotną nazwę Małowarszawska uzyskała najprawdopodobniej w I połowie XIX w. Jeszcze na planie Ciechanowa z 1816 r. odcinek drogi łączący główną ulicę miasta – Warszawską z traktem płońskim jest określony jako „Trakt do Warszawy” (prawy, górny narożnik planu) (1).

Tymczasem w dokumentach datowanych kilka lat później jest już nazywany Małowarszawską. Niewykluczone, że przez jakiś czas obie nazwy były w użyciu. Nie wiadomo zatem dokładnie od kiedy nazwa „Małowarszawska” lub „Mało Warszawska” funkcjonowała i kiedy została przemianowana na ulicę Mickiewicza. W czasie II wojny światowej Niemcy nazwali ją Wilhelmstrasse.

W 1823 r. zaproponowano przebrukowanie w Ciechanowie trzech ulic. Obok Podpiskowskiej i Pułtuskiej w piśmie władz miejskich znalazła się też Małowarszawska. Prace rozpoczęto w 1827 r. Wtedy to Szymon Łebkowski ze wsi Bardony podjął się wybrukowania pięciu ulic i przebrukowania czterech, w tym Małowarszawskiej. Ulice Wielko Warszawska i Mało Warszawska zostały wówczas również poszerzone (2). Kilka lat później, bo w 1839 r. ponownie naprawiono bruki na ul. Warszawskiej i Małowarszawskiej (3).

Według „Rejestru Pomiarowego Szczegółowego Siedzib Miasta Ciechanowa […] obrachowanego i ułożonego roku 1851 przez […] Joachima Łuszczewskiego” przy ulicy Małowarszawskiej odnotowano sześć nieruchomości, oznaczonych „numerami policyjnymi” od 205 do 207. Używając dzisiejszej nomenklatury były to raczej numery hipoteczne działek, a nie numery posesji przypisane do tej ulicy. Nr 205 a i b nosiły działki Jana Bryma o powierzchni 180,6 prętów (1 pręt mierniczy = 1,87 ara) oraz sukcesorów Jana Czarneckiego – 97,1 prętów. Działka Bryma była być może przedłużeniem działki przypisanej do placu Kościuszki, gdyż rejestr odnoszący się do ówczesnego Zielonego Rynku również uwzględniał działkę nr 205 (bez dodatku litery) o powierzchni 157 prętów i szerokości 37 łokci (1 łokieć nowopolski = 57,6 cm) należącą do Bryma. Działka nr 206 o powierzchni 112,3 prętów, przylegająca do ulicy na długości 65,25 łokci należała do Jana Zakrzewskiego. Trzy działki o numerze 207 posiadali kolejno: Szczepan Zaborowski (62,9 prętów powierzchni i 33,75 łokci szerokości), Jan Knorowski (128,7 prętów i 66 łokci) i Józef Cieszkowski(?) (65,9 prętów i 30 łokci). Sama ulica Małowarszawska zajmowała 190,2 pręta. W sumie ulica Małowarszawska i przypisane do niej nieruchomości obejmowały 837,7 prętów powierzchni. Tylko na dwóch z nich, tj. Zakrzewskiego i Zaborowskiego stały drewniane domy otoczone ogrodami warzywnymi. Pozostałe również były użytkowane jako ogródki warzywne (4).

Następne informacje dotyczące ulicy, już wówczas Mickiewicza pochodzą z okresu międzywojennego. Ówczesna jak i dzisiejsza numeracja posesji zaczyna się od styku z ulicą Warszawską i 11 Listopada.

Prawa strona (parzysta) ulicy w okresie międzywojennym, a zapewne i wcześniej, aż do początków lat 70. XX w. była właściwie zapleczem posesji usytuowanych przy ul. Warszawskiej (nieruchomość Dzbańskich czyli dzisiejszy trójkątny skwer przy muzeum i bank – dzisiejsze zabudowania należące do Muzeum Szlachty Mazowieckiej) oraz placu Kościuszki (dawne posesje Matusiaków – plac Kościuszki nr 1 i Tańskich – nr 2).

 

Na posesji Dzbańskich (róg Warszawskiej i Mickiewicza) – od strony ul. Mickiewicza – tuż po wojnie stały zabudowania gospodarcze (5). Zapewne przerobiono je na sklepik, w którym sprzedawano materiały tekstylne. Za nim znajdował się wjazd do zlewni mleka, znajdującej się obok budynku Banku Spółdzielczego, a następnie – tuż za oficyną bankową (obecnie muzealną) wjazd na posesję Matusiaków, gdzie funkcjonował zakład masarski. Ulicy Mickiewicza dotykał ogród, od 1955 r. należący do Tańskich, a na rogu z ulicą Grodzką stał dom przypisany do tej ostatniej ulicy. Do tego budynku przyklejony był niewielki budyneczek, tuż po wojnie określany jako mieszkalny, w którym później znalazł miejsce zakład naprawy drobnego sprzętu gospodarstwa domowego prowadzony przez Chodorowskiego. Wejście do niego znajdowało się od strony ul. Mickiewicza.

Dopiero w 1979 r. na dawnej posesji Matusiaków i Tańskich zbudowano Poliklinikę – przychodnię lekarską podległą Centralnemu Szpitalowi Klinicznemu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w Warszawie. Budowę prowadziło Miejskie Przedsiębiorstwo Robót Budowlanych, którego dyrektorem był Włodzimierz Ostaszewski (1932-1999) (6).

Przebudowy gmachu dokonano w 1997 r. Nosi ona adres Mickiewicza 8. Za polikliniką, w miejscu dawnej posesji przypisanej do ulicy Grodzkiej nr 2, znajduje się obecnie niewielki ogrodzony plac zabaw dla dzieci, z którego korzystają mieszkańcy bloku przy pl. Kościuszki 1/3.

Przypisy:

(1) AGAD. Plan Miasta Ciechanowa Mający służyć do Projektu przeniesienia Żydów w oddzielne Rewiry. – 1816. – Sygn. KRSW Vol. 4218 (W: Bartoszewicz A., Bartoszewicz H.: Kartografia miast Mazowsza i ziemi dobrzyńskiej do końca XIX wieku. – Pułtusk, 2006, s. 181

(2) Pazyra S.: Dzieje Ciechanowa i ziemi ciechanowskiej. – Ciechanów, 1976, s. 400

(3) Ibidem, s. 444

(4) AP Płock. Rejestr Pomiarowy Szczegółowy Siedzib Miasta Ciechanowa położonego w Gubernii Płockiej Powiecie Przasnyskim obrachowany i ułożony roku 1851 przez Jeometrę przysięgłego Joachima Łuszczewskiego. – Sygn. 613. Komisja Wojewódzka Płocka, 1816-1866, k. 13

(5) [Ciechanów – plan miasta ]: zdjęto według stanu 1947 r. – [Ciechanów, 1949], k. 27  (kopia w zbiorach Powiatowej Biblioteki Publicznej)

(6) Lewandowski E.: Nekropolie Ciechanowa: cmentarz komunalny. – Ciechanów: SAP. Oddział, 2006, s. 140