Krajewski z Nużewa – pod takim określeniem widnieje w „Rejestrze Pomiarowym Szczegółowym Siedzib Miasta Ciechanowa” sporządzonym w 1851 r. przez Joachima Łuszczewskiego – właściciel miejskiej parceli oznaczonej numerem policyjnym 197. Działka położona przy ówczesnej ulicy Mławskiej (obecnie ul. 3 Maja) na długości 171¾ łokcia, obejmowała 213 prętów kwadratowych powierzchni. Zajmowała w przybliżeniu dzisiejszy skwer Tajnej Organizacji Nauczycielskiej chociaż sięgała  trochę dalej na wschód i południe, jej granica biegła bliżej obecnego Banku Spółdzielczego przy ul. 3 Maja 3 i posesji przy Augustiańskiej 1 oraz kościoła poklasztornego. Była właściwie niezabrukowanym placem, w którego centralnym punkcie stał dość duży drewniany dom. Nie wiadomo, czy był zamieszkany, czy mieścił się tam jakiś zajazd czy coś innego. Dziś miejsce zabudowy domu przecina ul. Orylska na odcinku:Augustiańska – 3 Maja.

W tymże spisie widnieją też „Krajewskich Sukcesorzy” jako posiadający 2 działki: pierwszą w Rynku, a drugą przy ul. Browarnej (dziś Nadrzecznej), oznaczone nr 9. Pierwsza  położona była przy północnej pierzei placu i ciągnęła się w dół do ulicy Browarnej. Szeroka na 21¼ łokcia, liczyła 45,9 pręta kwadratowego powierzchni. Druga część – 23½ łokcia szeroka i obejmująca 74,4 pręta powierzchni – była jej przedłużeniem i ciągnęła się aż do rzeki, w całości użytkowana jako błonia. W Rynku stał frontem do placu, obszerny dom, oddzielony od sąsiedniego po prawej stronie, niezbyt szerokim wjazdem. Za domen rozciągał się ogród warzywny. Dziś na dawnej działce Krajewskich stoi przy placu Jana Pawła II budynek PKO SA (jego środkowa część), a przy Nadrzecznej – budynek Urzędu Statystycznego.

Analiza aktów metrykalnych, wskazuje, że oba zapisy w „Rejestrze…”, sporządzone niewątpliwie w pewnym odstępie czasowym, dotyczą Franciszka Krajewskiego i jego rodziny. Franciszek Krajewski był typowym mazowieckim zubożałym szlachcicem, który „chodził po dzierżawach” i mozolnie gromadził środki na własne gospodarstwo. Ciechanowskie nieruchomości były dla niego niewątpliwie pewną lokatą kapitału. Nie mieszkał w Ciechanowie i nic nie wskazuje na to, by jego potomkowie tu później osiedli. Działki więc najpewniej zostały sprzedane już w latach 50. XIX w.

Nużewo jako swoje miejsce zamieszkania uważał Krajewski stosunkowo krótko. Urodził się 5 października 1800 r. w Niegocinie w parafii Lipowiec Kościelny w rodzinie Sebastiana i Marianny vel Barbary z domu Bojanowskiej. Nic nie wiadomo o statusie społecznym jego rodziców. Franciszek, mając 27 lat pracował jako posesor dzierżawny w Bądzynie w parafii Lipowiec Kościelny. Mając pewne zajęcie zdecydował się na ożenek. Przyszłą żonę znalazł dość daleko, bo w Ropelach pod Ciechanowem, gdzie panna Anna Kosińska vel Kozińska mieszkała z wujem jako swoim opiekunem. Urodziła się około 1803 r. w drobnoszlacheckiej rodzinie Pawła i Honoraty z Rudowskich w Rutkach-Borkach w parafii Sulerzyż, ale rodzice nie dożyli zamążpójścia córki. Ślub Franciszka i Anny odbył się w ciechanowskiej farze 9 maja 1827 r. Młodzi małżonkowie zamieszkali w Bądzynie. Tam przyszła na świat dwójka ich dzieci: Franciszka i Nikodem. Około 1830 r. przenieśli się do Milewa w parafii Wierzbówiec (obecnie gm. Sochocin), gdzie Franciszek został posesorem majątku Tomasza i Józefy Unierzyskich. Tam urodził się Hilary. Po około trzech latach Krajewscy zmienili dzierżawę. Osiedli w Klicach – majątku Ignacego Jeżewskiego – sędziego pokoju powiatu płońskiego, właściciela również Rydzewa, Chotumia i Unikowa. W Klicach przyszedł na świat: Marian Roch, Michalina Tekla i Oktawia Józefa. Nie wiadomo kiedy Krajewscy przenieśli się do Nużewa na gospodarstwo prawdopodobnie Andrzeja Franciszka Sokołowskiego. Na pewno mieszkali tu w 1844 r. gdy urodził się Paulin. Tutaj też 21 sierpnia 1850 r. zmarła 47-letnia Anna Krajewska. Franciszek musiał chyba zgromadzić odpowiednie środki i zakupił gospodarstwo w Starogubach w parafii Unieck (dziś gm. Strzegowo). Wkrótce jednak tam zmarł – przed 1853 r.

Tak jak rodzice wędrowali po Mazowszu w poszukiwaniu swojego kąta, tak rozpierzchły się też ich dzieci.

Najstarsza Franciszka urodzona w 1828 r. w Bądzynie, zmarła 19 marca 1833 r. w Milewie, mając 6 lat.

Nikodem August Tytus Krajewski również urodzony w Bądzynie w 1830 r. osiadł w Starogubach i zapewne z racji starszeństwa zajął się pozostałym rodzeństwem. Jako dziedzic Starogub, ożenił się 13 listopada 1853 r. w Rogotwórsku (gm. Drobin) z Aleksandrą Anną Apolonią Pomianowską, córką Nikodema Kornela i Tekli z Miszewskich z Młodochowa. W tym małżeństwie przyszła na świat 17 września 1854 r. w Młodochowie Stefania Maria Eufemia, ale dziewczynka zmarła, również w domu dziadków i jednocześnie swoich chrzestnych 12 maja 1861 r. Nie wiadomo, czy Nikodem i Anna mieli więcej dzieci i jak ułożyły się ich dalsze losy.

Hilary Krajewski przyszedł na świat 14 stycznia 1833 r. w Milewie, ale jego dalsze losy nie są znane.

Kolejny syn Franciszka i Anny – Marian Roch – jest nieco zagadkową postacią. Urodził się 16 września 1835 r. w Klicach. W księdze zgonów lekowskiej parafii odnotowano jego zgon 30 lipca 1839 r. Śmierć czterolatka zgłosili gospodarze Szymon i Stanisław Nawotka. Tymczasem liczący 23 lata Marian, urodzony w Klicach, właściciel gospodarstwa w Maryśce (obecnie gm. Strzegowo), 14 stycznia 1858 r. stanął na ślubnym kobiercu. W kościele w Szreńsku, za przyzwoleniem starszego brata Nikodema, w obecności świadków – Franciszka Strzeszewskiego, właściciela wsi Ogonowo [parafia Dziektarzewo] i Adama Kwasiborskiego, dziedzica wsi Wempir [Wępiły parafia Rogotwórsk?] – wujów nowozaślubionej, ożenił się z 19-letnią Marianną Beuth córką Wojciecha i Franciszki ze Strzeszewskich, właścicieli wsi Miączyno Małe w parafii Szreńsk, urodzoną w Komuninie w parafii Unieck. Nie wiadomo ile dzieci urodziło się w tym małżeństwie. Dostępne akty metrykalne odnotowują dwie córki:

-Wandę Franciszkę urodzoną około 1859 r. we wsi Żelaska? (Żeleźnia gm. Glinojeck?), która mieszkając z rodzicami w Kołozębiu, poślubiła 27 października 1880 r. pisarza urzędu gminnego w Sochocinie Józefa Edwarda Ludwika Zembrzuskiego, syna Juliana i Rozalii z Buchowieckich, z którym miała 10 dzieci.

– Bronisławę Teodozję urodzoną 4 lutego 1874 w Gołyminie, gdzie jej ojciec pracował jako rządca. Bronisława 24 stycznia 1892 r. poślubiła w Guminie (obecnie Stare Gumino, gm. Dzierzążnia) Józefa Wichrowskiego, syna Mikołaja i Teodozji z Rojewskich.

Okazuje się, że Marian Krajewski, tak jak i ojciec – wędrował po Mazowszu „za pracą”.

Michalina Tekla Krajewska – młodsza siostra Mariana – urodziła się 29 września 1837 r. w Klicach, ale nie są znane jej dalsze losy. Może to ona zmarła w 1839 r., a nie jej brat Marian?

Oktawia Józefa urodzona 4 października 1840 r. również w Klicach, została żoną Marcelego Aleksandra Liwskiego, arendatora wsi Żaboklik Wielki w parafii dzierzgowskiej. Nie wiadomo, ile Liwscy mieli dzieci. Dostępne akty metrykalne odnotowują troje:

– Wawrzyńca Jana, który w 1900 r. poślubił w Przasnyszu wdowę Ewę Łazową, córkę Franciszka i Serafiny z Gradowskich;

– Eleonorę Michalinę Olimpię urodzoną 20 lutego 1869 r. w Żabokliku;

– Leontynę Leokadię, która 15 kwietnia 1894 r. poślubiła w Królewie wdowca Ignacego Dziewiątkowskiego, syna Fabiana i Bogumiły z Kobylińskich.

Oktawia Liwska zmarła 9 stycznia 1871 r. w Żabokliku.

Najmłodszy z rodzeństwa – Paulin Krajewski – urodzony 20 czerwca 1844 r. w Nużewie, podjął pracę jako pisarz folwarczny w Osieczku w parafii Koziebrody (dziś Osiek-Włostybory, gm. Zawidz, pow. sierpecki) . Ożenił się w 1873 r. w Koziebrodach z 33-letniaą Scholastyką Zdanowską, córką Jana i Bogumiły z Zaborowskich z Bud Osieckich, urodzoną w Pęszynie w parafii Proboszczewice.

1 łokieć nowopolski = 57,6 cm

1 pręt kwadratowy = 18,66㎡

Bibliografia:

Nazwy miejscowości przyjęte za: Urzędowy wykaz nazw miejscowości, 2019, w: http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/urzedowy_wykaz_nazw_miejscowosci_2019.pdf

Bielasta B.: Historia gminy Regimin. – Ciechanów, Regimin : Urząd Gminy, 2017

Księgi – urodzeń USC lub parafii w Ciechanowie:1844/125, ślubów 1827/19, zgonów1850/116; – zgonów parafii w Dzierzgowie 1871/12; – urodzeń parafii w Gołyminie 1874/15; – urodzeń parafii w Lekowie: 1835/1,1837/108, 1840/97, – zgonów1839/77; Skorowidz parafii Lipowiec Kościelny, 1800; Księga – ślubów parafii w Sochocinie 1880/28; – ślubów parafii w Szreńsku 1858/1; – urodzeń parafii w Wierzbówcu 1833/1, zgonów 1833/4; w: https://metryki.genealodzy.pl/woj-MZ

Księgi urodzeń parafii w Rogotwórsku 1855/4,  ślubów 1853/22, w: https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/

Lewandowski E.: Wieś ciechanowska: gmina Ciechanów. – Ciechanów: Urząd Gminy, 2002

Rejestr Pomiarowy Szczegółowy Siedzib Miasta Ciechanowa […] ułożony roku 1851 przez Jeometrę przysięgłego Joachima Łuszczewskiego [oraz] Odrys siedzib miasta Ciechanowa, W:  Kęsik G.: Joachima Łuszczewskiego plan i rejestr pomiarowy siedzib miasta Ciechanowa z 1851 r.. – Warszawa; Ciechanów, 2019, s. 60, 72, 74, 82 i dod.

[Zapisy indeksowe metryk parafii w Baboszewie, Dzierzgowie, Guminie, Koziebrodach, Królewie, Lubowidzu, Przasnyszu, Sarbiewie, Sochocinie], w: https://geneteka.genealodzy.pl/index.php?op=gt&lang=pol&w=07mz