Pierwszy Kroczewski – Jan – pojawił się w Ciechanowie w latach 20. XIX w. podejmując pracę organisty w kościele parafialnym. Nie był rodowitym ciechanowskim mieszczaninem. Imię Jana nosiło kilku przedstawicieli kolejnych pokoleń Kroczewskich, chociaż niewiele o nich wiadomo.

Jego dziad Jan Kroczewski z żoną Marianną z Bilskich vel Bielskich byli rolnikami. Ojciec urodzony około 1780 r. – również Jan – na początku XIX w. mieszkał w miasteczku Janów, w okręgu przasnyskim, jak nazywano obecną wieś Janowo w powiecie nidzickim, w diecezji płockiej. Ożenił się wówczas z Marianną Markuszewską, córką Krzysztofa i Marianny, urodzoną około 1785 r. w Krasnymstawie w województwie lubelskim. Z tego małżeństwa około 1808 r. przyszedł na świat ich syn – wspomniany na wstępie – Jan. Nie wiadomo czy był jedynakiem w tej rodzinie, czym zajmował się w tamtym czasie ojciec i nie wiadomo jak długo rodzina mieszkała w Janowie. W następnych latach Jan Kroczewski podjął pracę austernika w Baranowie (dziś wieś gminna w pow. ostrołęckim) i pozostał nim aż do śmierci. Mianem austernika – słowem dziś nie znanym  – określano szynkarza. Z późniejszych zapisów metrykalnych wynika, że Kroczewscy utrzymywali bliskie kontakty z miejscowym organistą Józefem Gałkowskim. To zapewne dzięki niemu ich syn poznał tajniki muzyki organowej, która towarzyszyła mu w dorosłym życiu.

40-letnia Marianna Kroczewska zmarła w Baranowie 25 kwietnia 1825 r. Bardzo szybko, bo 19 lipca tego samego roku 45-letni Jan poślubił 17-letnią Franciszkę Gałkowską, córkę wspomnianego wyżej Józefa i Marty z Pałaszów. W tym małżeństwie urodziło się czworo dzieci: Katarzyna – 22 kwietnia 1826 r., Barbara – 5  grudnia 1827 r., która zmarła w roku następnym, Julianna Petronela – 4 maja 1829 r. i Kajetan Wawrzyniec  urodzony 7 sierpnia 1831 r., a zmarły w 1834 r.

Jan Kroczewski senior zmarł 10 marca 1833 r. Nie wiadomo, kiedy jego najstarszy syn Jan zdecydował się opuścić rodzinę i Baranowo – czy miało to miejsce przed, czy po ślubie ojca. Nie bez znaczenia dla tej decyzji mógł być fakt, że macocha była jego rówieśnicą, a najpewniej i bliska znajomą.

Nie są znane okoliczności i miejsce ślubu Jana juniora z Joanną Adamczyk, urodzoną około 1806 r. w Pokrytkach w parafii niedzborskiej, córką Kacpra i Magdaleny ze Smolińskich. Małżonkowie osiedli w Ciechanowie, gdzie Jan został organistą. Nie wiadomo czy utrzymywał kontakty z rodziną, szczególnie z przyrodnim rodzeństwem.

Pierwszy zapis metrykalny świadczący o obecności Kroczewskich w Ciechanowie pojawił się w 1828 r. Jan liczył sobie wówczas 20 lat, a jego małżonka 22 lata. Wtedy to – 8 lutego – urodził się ich syn Aleksander Ignacy, który niestety zmarł 2 lutego 1829 r. Także drugi syn Kroczewskich – Ignacy Antoni, urodzony 18 września 1829 r. żył krótko. Zmarł, trudno powiedzieć dlaczego, w Gąskach – 8 marca 1832 r. Nie wiadomo czy Kroczewscy mieli inne dzieci. Joanna zmarła 1 lipca 1856 r.

W tym czasie jej owdowiały małżonek był już nazywany rolnikiem lub gospodarzem. Kroczewscy bowiem dorobili się własnego domu i ziemi. Według „Rejestru pomiarowego siedzib miasta Ciechanowa” sporządzonego w 1851 r. przez J. Łuszczewskiego, dysponowali dwuczęściową parcelą nr 195, położoną przy ul. Mławskiej (dziś 3 Maja). Mogła zostać wcześniej wydzielona z dóbr księży augustianów, bo do nich przylegała i jak się okazało, pozostała w posiadaniu potomków Kroczewskich do czasów współczesnych.

Działka liczyła ogółem 233,6 pręta powierzchni i szerokości 79½ łokcia. Faktycznie była nieco odsunięta od ulicy. Rogiem dochodziła do południowo-zachodniego krańca placu ogółu miasta, a od wschodu graniczyła z placem Kassy Miejskiej. Dalej na południe, błonia Kroczewskich stykały się od wschodu i południa z ogrodami i łąkami augustianów oraz z rzeką Łydynią od zachodu. W północnej części działki  stał drewniany dom frontem do ulicy Mławskiej, w miejscu dzisiejszego budynku gospodarczego usytuowanego wzdłuż uliczki prowadzącej do stadionu. Był tylko nieco dłuższy od obecnego obiektu, sięgał do szczytu obecnego domu nr 7. Zabudowania gospodarcze znajdowały się nieco na południe, oddzielone od domu podwórkiem. Część pozostałego terenu zajmował ogród warzywny, błonia i woda, jako że działka dotykała rzeki, która w tym miejscu tworzyła rozlewisko i sięgała w pobliże zabudowań. Dziś południowe i częściowo zachodnie tereny tej nieruchomości zajęte są przez stadion i stoi na nich m.in. budynek administracyjny MKS Ciechanów.

Po śmierci żony, jeszcze tego samego roku, bo 8 października 1856 r. Jan poślubił 25-letnią Juliannę Szpojankowską, urodzoną 25 grudnia 1831 r. w Szczurzynku, a zamieszkałą z rodzicami Wojciechem i Marianną z Moszczyców w Rykaczewie. Tym razem Kroczewskim urodziło się również dwoje dzieci: Bronisława – 12 listopada 1858 r. i Jan Józef – 15 lipca 1861 r. Niestety Jan nie doczekał już narodzin syna, bo zmarł kilka miesięcy wcześniej – 23 marca.

Utrzymująca się z własnych funduszy wdowa Julianna Kroczewska zdecydowała się na powtórne małżeństwo. 8 lutego 1863 r. poślubiła 34-letniego, mieszkającego w Ciechanowie rymarza Józefa Onufrego Antoniego Fagońskiego, urodzonego w Oborach w parafii Słomczyn w powiecie warszawskim (obecnie gm. Konstancin Jeziorna), syna Tomasza i Marianny z Rąbalskich. Z tego małżeństwa dzieci najprawdopodobniej nie było.

Nie są znane dalsze losy córki Julianny i Jana – Bronisławy. Natomiast Jan Józef – kolejny Jan w rodzinie – określany w metrykach gospodarzem lub właścicielem domu, ożenił się z Leokadią Sokolnicką z Bab urodzoną 4 marca 1865 r., córką gospodarzy Juliana i Emilii z Konarzewskich. Ich pierwszy syn przyszedł na świat w Chrzanowie, najpewniej więc w tej wsi małżonkowie mieszkali po ślubie.

Julianna Fagońska pozostała do śmierci właścicielką nieruchomości przy ul. Mławskiej, o czym świadczy „Plan sytuacyjny…” z 1907 r. Można przypuszczać, że mieszkały z nią dzieci, a przede wszystkim Jan z rodziną.

Jan i Leokadia doczekali się kilkorga potomków:

– Bolesława urodzonego 23 maja 1885 r.

– Janiny – 14 maja 1887 r.,

– Marii – 13 sierpnia 1891 r.,

– Michała  – 21 września 1893 r.

– Sabiny – 22 marca 1896 r., która zmarła 28 września 1922 r.

–  Stanisławy Jadwigi  – 30 marca 1899 r., zmarłej 4 października 1918 r.

Nie są znane losy Bolesława, Marii i Michała. Natomiast Janina wyszła za mąż 27 lipca 1911 r. za dziedzica z Poczernina Antoniego Góreckiego (ok. 1874 – 16 III 1935), syna Kazimierza i Marianny z Piełatów, urodzonego w Woli w parafii Czerwińsk w powiecie płońskim.

Jan Kroczewski zmarł – zanim jego dzieci usamodzielniły się – 23 stycznia 1899 r. mając zaledwie 38 lat. Jego matka Julianna Fagońska odeszła z tego świata 18 sierpnia 1909 r. pozostawiając męża Józefa.

Trudno powiedzieć – Fagońska czy Kroczewscy wybudowali istniejący do dziś dom wg projektu ze stycznia 1888 r. Konserwator zabytków ustalił na podstawie przekazów rodzinnych, że dom powstał dla babki obecnego właściciela Leokadii z Sokolnickich Kroczewskiej oraz jej męża Jana Kroczewskiego. Został postawiony szczytem do ulicy, w północno-wschodnim narożniku działki z głównym wejściem od strony kościoła. To budynek murowany z cegły na planie wydłużonego prostokąta, jednokondygnacyjny z użytkowym poddaszem i wystawką w części środkowej oraz z dwiema przelotowymi sieniami, nakryty dwuspadowym dachem. W 1903 r. na działce stanęły zabudowania gospodarcze, wykonane wg nowego projektu, które spłonęły w czasie II wojny światowej.

Schedę Kroczewskich przejęła Leokadia Kroczewska. Wg planu sytuacyjnego z 1907 r. działka – wówczas jeszcze – Julianny Fagońskiej obejmowała 13403,08 łokci polskich kwadratowych (976,81 sążni rosyjskich) powierzchni. Z ulicą łączył ją dojazd do rzeki – czyli prostopadła do ulicy 3 Maja droga, skręcająca obok domu na zachód i rozszerzająca się w kierunku Łydyni. Oplatała od południa zabudowania młyna. Droga ta pokrywała się w części z obecną uliczką prowadzącą do stadionu, jako że ten obiekt został wybudowany na gruntach opisywanej nieruchomości. Od zachodu granicą posesji była rzeka, na południu łąki odchylające się klinem na wschód. Wschodnią granicą był ogród miejski, okalający kościół poklasztorny. Od północy stały zabudowania młyna należącego do ordynacji opinogórskiej. Za domem w stronę rzeki ciągnęło się podwórko. W pobliżu rzeki stały drewniane komórki i ustęp, pokryte deskami. W kierunku południowym ciągnął się ogród, a dalej łąki.

Leokadia Kroczewska wynajmowała w swoim obszernym domu mieszkania lokatorom. W okresie międzywojennym część nieruchomości zajęto pod budowę stadionu, a w czasie wojny Niemcy zabrali dalszą część ogrodu, również na stadion. W 1945 r. Kroczewska stawiała czynny opór przy dalszej parcelacji majątku, za co była aresztowana.

Po jej śmierci w 1946 r. właścicielami posesji zostali Góreccy. Po Janinie (Antoni zmarł 16 marca 1937 r.) schedę przejął syn Roman Górecki (1917? – 26 IV 1990). Po wojnie hodował krowy, które wypasał na łąkach nad Łydynią, a w podwórku miał dla nich oborę. Mleko dostarczał m.in. do domu dziecka na Augustiańskiej. W 1986 r. – według zapisów konserwatora zabytków – właścicielem domu zapisany był właśnie Jan Roman Górecki, mieszkający w swoim domu obok lokatorów i Wiesław Górecki z Warszawy. Ich dom  został wpisany do rejestru zabytków w 1995 r. pod nr 298-A. Obecnie kamienicę otacza tylko niewielki ogródek.

Powyższy tekst uzupełnia i koryguje zapisy odnoszące się do adresu:3 Maja 7, zawarte w artykule: Ulica 3 Maja w Ciechanowie. Cz. 2 (https://ciechanowskienotatki.pl/ulica-3-maja-w-ciechanowie-cz-2/ )

Bibliografia:

AP Mława. Plan sytuacyjny nieruchomości Juljanny Fagońskiej[?] położonej pod Nº 195 pry ulicy Mławskiej w mieście Ciechanowie w guberni płockiej / [wykonał] St. Załuski, 10 maja 1907 r., kopia 20 lutego 1908 r.

Księgi – urodzeń USC i parafii, ślubów i zgonów w Ciechanowie i Baranowie w woj. mazowieckim, w: https://metryki.genealodzy.pl/woj-MZ

Lewandowski Edward.: Nekropolie Ciechanowa: cmentarz parafialny przy ulicy Płońskiej. – Ciechanów, 2004

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków. Delegatura w Ciechanowie. Karta ewidencyjna zabytku nieruchomego / oprac. Andrzej Wojciechowski. – 1986. Sygn. B. 249

Olszewski Jerzy Hieronim: Tak to zapamiętałem. – Ciechanów, 2015

Rejestr Pomiarowy Szczegółowy Siedzib Miasta Ciechanowa […] ułożony roku 1851 przez Jeometrę przysięgłego Joachima Łuszczewskiego [oraz] Odrys siedzib miasta Ciechanowa, W:  Kęsik G.: Joachima Łuszczewskiego plan i rejestr pomiarowy siedzib miasta Ciechanowa z 1851 r.. – Warszawa; Ciechanów, 2019

Spacerkiem po Ciechanowie – ulica 3 Maja – spotkanie w Powiatowej Bibliotece Publicznej w Ciechanowie, 13 XI 2019 r. – informacja od uczestników [nagranie w zbiorach PBP]

[Zapisy indeksowe metryk parafii w woj. mazowieckim], w: https://geneteka.genealodzy.pl/index.php?op=gt&lang=pol&w=07mz